ทักษะที่เป็นพื้นฐานสำคัญสำหรับ Knowledge Workers ในยุคที่การเปลี่ยนแปลงมีสูงคือทักษะ “การสังเกต”
เราต้องตระหนักรู้ก่อนว่าการจะสังเกตให้ได้ดีเราต้องมีสติอยู่กับปัจจุบัน
แล้วรับรู้บริบทต่าง ๆ รอบ ๆ ตัวเรา
เพื่อจะได้มีวัตถุดิบที่ดีเพียงพอสำหรับการจะใช้ดุลพินิจที่ดี
6 วิธีพัฒนาทักษะการสังเกต
1. มีสติ อยู่กับปัจจุบัน รับรู้สิ่งรอบ ๆ ตัว
หมายถึง การไม่จดจ่อกับอดีตหรืออนาคต แต่ให้โฟกัสกับสิ่งที่เกิดขึ้นตรงหน้า
สังเกตสิ่งที่เราเห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส และสัมผัส โดยไม่ต้องรีบวิเคราะห์หรือตัดสิน
ตัวอย่าง:
– กำลังเดินไปทำงาน สังเกตผู้คนรอบข้างว่าแต่งตัวอย่างไร มีอารมณ์แบบไหน
– ทานอาหาร สังเกตรสชาติ กลิ่น สีสัน และเนื้อสัมผัสของอาหาร
2. มีเป้าหมายจะสังเกตเรื่องเกี่ยวกับอะไร
กำหนดประเด็นที่ต้องการสังเกต ช่วยให้จดจ่อและเก็บข้อมูลได้ตรงประเด็น
ตัวอย่าง:
– สังเกตกิริยาท่าทางของพนักงานขาย เพื่อวิเคราะห์เทคนิคการขาย
– สังเกตพฤติกรรมของนักเรียนในชั้นเรียน เพื่อหาแนวทางการสอนที่มีประสิทธิภาพ
3. มองหาสิ่งที่แตกต่างจากแบบแผน
สังเกตรายละเอียดที่ไม่เหมือนใคร ตั้งคำถาม ท้าทายความคิดเดิม ๆ
ตัวอย่าง:
– สังเกตต้นไม้ในสวน สังเกตว่าใบไม้ ดอกไม้ ลำต้น มีอะไรแตกต่างจากต้นไม้ทั่วไป
– อ่านข่าว สังเกตมุมมองที่แตกต่าง วิเคราะห์ว่าข่าวมีความน่าเชื่อถือมากน้อยแค่ไหน
4. ถามตัวเอง “ทำไมสิ่งนั้นจึงเป็นอย่างนั้น
กระตุ้นการคิดวิเคราะห์ หาคำตอบ หาเหตุผล
ตัวอย่าง:
– เห็นรถติดบนถนน ตั้งคำถามว่าทำไมถึงรถติด หาสาเหตุและแนวทางแก้ไข
– เห็นยอดขายสินค้าลดลง วิเคราะห์สาเหตุ หาแนวทางเพิ่มยอดขาย
5. บันทึกการสังเกตของตัวเองในแต่ละวัน
จดบันทึกสิ่งที่สังเกต เห็น ได้ยิน รู้สึก ช่วยให้จดจำได้ดีขึ้น
ตัวอย่าง:
– จดบันทึกสิ่งที่สังเกตระหว่างเดินทางไปทำงาน
– บันทึกเสียงสัมภาษณ์ผู้คนเกี่ยวกับประเด็นที่สนใจ
6. ถามคนที่สังเกตเก่งว่า “เขาคิดและทำอย่างไร
เรียนรู้จากผู้เชี่ยวชาญ แลกเปลี่ยนประสบการณ์ เทคนิค
ตัวอย่าง:
– พูดคุยกับศิลปินเกี่ยวกับเทคนิคการสังเกตและเก็บรายละเอียด
– พูดคุยกับนักสืบเกี่ยวกับเทคนิคการสังเกตและวิเคราะห์ข้อมูล
การฝึกฝนเป็นประจำ จะช่วยพัฒนาทักษะการสังเกตให้ดีขึ้น
ช่วยให้มีข้อมูลสำหรับการตัดสินใจ มีสติ รู้เท่าทันสถานการณ์ และนำไปสู่ความสำเร็จในชีวิต
แผนพัฒนาการสังเกตในแต่ละวัน
เราควรบันทึกการสังเกตของเราในแต่ละวันว่า
ก. สิ่งที่เราทำได้ดี ในการสังเกต คืออะไร
ข. สิ่งที่เราควรทำเพิ่ม เพื่อสังเกตให้ดีขึ้น คืออะไร
ค. สิ่งที่เราควรทำให้น้อยลง เพื่อสังเกตให้ดีขึ้น คืออะไร
ง สิ่งที่เราควรเริ่มทำ เพื่อสังเกตให้ดีขึ้น คืออะไร
