ระดับอัตตาที่เหมาะสม (Healthy Ego) คือ ระดับความมั่นใจในตัวเองที่เหมาะสม และสอดคล้องกับบริบทและความคาดหวังที่ไม่ต่ำเกินไปหรือสูงเกินไป เช่น เราเป็นผู้จัดการ แต่มีระดับอัตตาระดับพนักงาน เวลาที่ต้องการแสดงความเห็นในที่ประชุมระดับผู้จัดการ เราจะขอพูดเป็นคนสุดท้ายด้วยท่าทีที่ไม่มั่นใจ ในขณะที่บริบทที่นี่คนอื่นที่เป็นผู้จัดการจะแสดงความเห็นในบทสนทนาร่วมกับผู้จัดการคนอื่นได้อย่างเหมาะสม ซึ่งแสดงว่าระดับอัตตาเราต่ำกว่าที่ควร
ในทางตรงกันข้าม เช่น เราเป็นผู้จัดการ แต่มีระดับอัตตาเท่ากับผู้บริหารสูงสุด หรือ CEO เวลาที่คนอื่นแสดงความเห็น เรามักจะตัดบทคนอื่นบ่อย ๆ โดยให้ทุกคนทำตามความเห็นของเราเท่านั้น แสดงว่าระดับอัตตาเราสูงเกินควร ระดับอัตตาที่เหมาะสม จะทำให้เราแสดงออกสอดคล้องกับบริบทของสังคมและเหมาะสมกับวัฒนธรรมองค์กร
การมีระดับอัตตาที่เหมาะสมจะทำให้เกิดประโยชน์คือ ทำงานร่วมกับคนอื่นได้ดี และโน้มน้าวคนอื่นได้ดี โดยเราสามารถบริหารระดับอัตตาของเราให้เหมาะสมได้ด้วยแนวทางดังนี้
1. ระบุพฤติกรรมหลักของระดับอัตตาที่เหมาะสม
2. ฝึกการแสดงออกในแต่ละพฤติกรรมก่อนพบบุคคลอื่น
3. ตั้งสติก่อนที่จะพบบุคคลอื่นโดยเฉพาะกิจกรรมสำคัญ
4. ประคองความตระหนักรู้ และคิดก่อนแสดงออก
5. เมื่อจบกิจกรรมแต่ละครั้งประเมินว่าเราทำได้ดีเพียงใด
6. หากย้อนเวลากลับไปได้จะทำให้ดีกว่าเดิมอย่างไร
ตัวอย่างระดับอัตตาที่ไม่เหมาะสมที่คนมักทำพลาดบ่อย คือ การแสดงความคิดเห็นในที่ประชุม เช่น เราทำงานอยู่ในทีมที่มีบรรทัดฐาน (Norms) ให้คนแสดงความคิดเห็นกันพอสมควร
1. เราต้องการแสดงความคิดในการประชุมให้มากขึ้น แทนที่จะเงียบตลอด
2. ซักซ้อมก่อนการประชุมจริงหน้ากระจกให้คุ้นเคย โดยอ่านวาระการประชุมล่วงหน้า จดประเด็นสำคัญที่คิดว่าควรแสดงความคิดเห็น และระบุคำถามที่คิดว่าจะถาม 2-3 ข้อ
3. ก่อนเข้าประชุมสำคัญให้ตั้งสติ โดยอ่านโพยที่เตรียมมา
4. สังเกตตนเองโดยจินตนาการว่ามี “กล้องโทรทัศน์กำลังถ่ายทำเทปเราอยู่ในระหว่างการประชุม”
5. เมื่อจบการประชุม กลับมาที่ห้อง กรอเทปในจินตนาการเรา ประเมินผลตัวเองเทียบแผน
6. หากพลาดตอนไหน ให้ลองจินตนาการดูว่า “หากย้อนกลับไปเทค 2 เราจะทำให้ดีขึ้นอย่างไร”
หมั่นเตรียมตัว ฝึกซ้อม ลงมือทำ และทบทวนตัวเองบ่อย ๆ จะเก่งขึ้นเพราะเรียนรู้จากประสบการณ์
ที่มา: Leadership Mentor – พี่เลี้ยงผู้นำภาคปฏิบัติ โดยเกรียงศักดิ์ นิรัติพัฒนะศัย
